Retro-architectuur

Wanneer wordt uw legacysysteem antiek? Zou het dan een collectors item zijn? Kun je daar als architect anno 2008 misschien nog wat van leren? Het moet wel een goed systeem zijn, anders had het tenslotte nooit de status van legacy bereikt. Verdient het misschien vanuit een cultureel perspectief zelfs wel bescherming? Bestaat er überhaupt zoiets als cultureel erf-eh-'ware'?

Common Sense

De vraag naar de bescherming van klassieke informatiesystemen is serieuzer dan hij misschien op het eerste gezicht lijkt. Volgens een oproep op Via Nova Architectura gaat het NK ICT Architectuur dit jaar een poging doen om architectuurbeschrijvingen van oudere IT-systemen te beoordelen. Kennelijk is de gedachte dat vroeger alles niet per definitie slechter was dan vandaag. Dat we als architecten best iets kunnen leren van de inzichten van onze voorgangers – of uit onze jeugd, for that matter. Een sympathieke gedachte, toch?

Dat zou wel eens het begin van een trend kunnen zijn. Een trend van hernieuwde belangstelling voor architectuurprincipes uit de IT-oudheid. Voor je het weet wordt dit misschien wel een serieuze stroming in de IT architectuur – het virtueel classicisme. Binnen de korste keren raakt de post-moderne iPhone weer achterhaald en gaan we massaal terug naar de pure schoonheid van terminals. Rust en stilte als de essentie van het schone [1]. Retro-architectuur als nieuwste hype.

Het is goed om er eens over na te denken wat voor waardevols het verleden heeft opgeleverd. Valt er nog pure kunst te ontdekken tussen de legacy en de overige kitsch? Waar gaan uw gedachten dan in eerste instantie naar uit? Het goede oude Wordperfect 4.2 misschien? Of de Apple Macintosh Classic? Of denkt u juist aan SAP v2? Het legendarische Wang Computer System? Leisure Suit Larry in the Land of the Lounge Lizards? Of toch nog eerder VMS?

Het zijn stuk voor stuk voorbeelden van in die tijd baanbrekende, en dus voorbeeldige computertoepassingen. Er zijn ongetwijfeld nog zat voorbeelden aan toe te voegen. En toch... toch overheerst bij zo'n revival bij mij vooral het gevoel van sentimentele, nostalgische

Flauwekul!

Er zijn zonder twijfel oude softwaresystemen die het goed zouden doen als curiosa in een techniekmuseum. Echter, zulke systemen waren oorspronkelijk nooit bedoeld om te bewonderen, ze waren er eerst en vooral om te gebruiken! En het is de vraag of de gebruiker van vandaag de dag nog uit de voeten zou kunnen met de oplossingen van destijds. Hoe krijg je Google Earth bijvoorbeeld voor elkaar op een monochrome tekstterminal?

Er is al lange tijd veel belangstelling voor primitieve kunst en oude architectuur. Vertaald in onze context zou je voor primitieve architectuur misschien moeten teruggrijpen op de situatie van – zeg – de tijd van voor Windows95. Als je daar serieus aan terugdenkt, de terminals en de primitieve PC-applicaties, dan komt bij mij toch eerst en vooral de kwalificatie 'oogkleppenarchitectuur' op. Denk maar even mee. Destijds was het ´normaal´ dat iedere PC-applicatie zijn eigen drivers meeleverde. Kocht je een nieuwe printer, dan had je met de orginele installatiediskette(!) en enig geluk de nieuwe printer na enige tijd aan de praat. En dat voor iedere applicatie apart. Het was ook volstrekt normaal dat iedere applicatie-ontwerper zijn geheel eigen keuzes voor het indelen van de functietoetsen had gemaakt. Gebruikte je meer dan één applicatie, dan moest je voortdurend omschakelen. Sterker nog, als je een terminalapplicatie gebruikte, dan had je kans op een andere toetsenbordindeling dan bij een PC-applicatie. Zelfs de tekenset was nog niet gestandaardiseerd. Het was feitelijk één grote chaos. Het is niet voor niets dat de cost of ownership op een gegeven moment helemaal uit de hand liep.

Tegenwoordig denken we liever in platformen – of het nou om een games console gaat, of om de iPhone, het concurrerende LiMo, of simpelweg om Java of Windows. Platformen bieden standaard services en hebben veel van de functies van traditionele applicaties overgenomen en gestandaardiseerd. Platformen hebben het grote voordeel dat ze de gebruiker en de beheerder consistentie bieden over applicaties heen. Dat maakt ze goedkoper en gebruikersvriendelijke. En omdat platformen steeds rijker worden, wordt het ook makkelijker om in korte tijd krachtige applicaties te ontwikkelen. Kijk maar naar de stortvloed aan applicaties die in enkele weken tijd voor de iPhone is uitgebracht.

Gegeven de middelen die moderne archITecten ter beschikking staan – van technische aspecten als geheugencapaciteit, bandbreedte, processorsnelheid en opslagcapaciteit tot zaken als het internet als universele communicatieinfrastructuur en de rijke frameworks voor het snel ontwikkelen van indrukwekkende applicaties – is het niet meer dan logisch dat er vandaag de dag heel andere architectuurkeuzes worden gemaakt dan vroeger. Er kunnen tegenwoordig dingen die vroeger domweg ondenkbaar waren. Monochrome terminals waren geen architectuurkeuze, kleurenschermen waren simpelweg te duur – laat staan dat er rekening werd gehouden met het gebruik van touchschermen. Internet stond op z´n best in de kinderschoenen en het world wide web moest nog bedacht worden. Het realtime inzicht geven in de actuele voorraadstatus bij het online verwerken van bestellingen kwam nog bij niemand op. En zo kan ik nog wel even doorgaan.

Veel architectuurkeuzes worden tegenwoordig – en terecht – op het niveau van platformen gedaan. Het is steeds belangrijker om te investeren in een slimme verzameling enterprise services – van CRM-service tot productcatalogus. Dat betekent dus ook dat het werk van de architect principieel is veranderd.

Dus eh, leerzaam? Je gaat toch ook niet een poosje in een eenkamer plaggenhut wonen om te leren hoe je de kamers van een modern hotel moet verbeteren?

Ik zou als architect vooral veel tijd investeren in het bijblijven bij de hedendaagse ontwikkelingen. Dat kost al tijd zat. Het bruist momenteel werkelijk van de innovaties. CEP, RIA, BPM, SaaS, het semantische web – het is maar een greep uit de vele, vele innovatiegebieden. En een beetje architect zorgt ervoor dat hij toch op z'n minst de hype van de echte waarde weet te onderscheiden!

Mocht je dan nog tijd over hebben, bezoek dan gerust eens het tehuis voor bejaarde computers (dat bestaat echt!). Dat is een leuk uitje en voor velen vast een feest van herkenning. Amusante nostalgie. Maar het is naar mijn mening vakmatig gezien toch vele malen interessanter voor cultuurhistorici dan voor archITecten.

Deze flauwekul ontzenuwt een actueel architectuurdebat op een pittige en soms zelfs controversiële manier. Het is de 6^de in een reeks flauwekul die op dit weblog gepubliceerd zal worden.

[1] Zie: http://nl.wikipedia.org/wiki/Classicisme.