donderdag 12 februari 2009

Darwin Day


Vandaag, donderdag 12 februari 2009, is uitgeroepen tot world Darwin day. Het is namelijk 200 jaar geleden dat deze wetenschapper is geboren. Ter ere daarvan heeft Google vandaag zelfs haar logo hierop afgestemd.

Het nieuws

Darwin, die zoals bekend aan de basis van de evolutietheorie heeft gestaan, wordt alom gezien als een van de grootste wetenschappers die ooit heeft geleefd. Zoals het blad Nature het deze week verwoordde: “Als hedendaagse wetenschappers zouden mogen beslissen wiens afbeelding er op het papiergeld afgebeeld zou moeten worden, dan zou Charles Darwin daar zeker bij zitten”.

De meeste Nederlanders accepteren tegenwoordig dat evolutie 'van nature' plaatsvindt. Anders dan in sommige andere landen is het onderwijzen van de evolutietheorie op scholen in Nederland nauwelijks omstreden. Andries Knevel, van wie je toch een creationistische grondhouding zou verwachten, veroorzaakte onlangs een relletje toen uitgerekend hij liet weten ook voor orthodoxe christenen ruimte te zien om niet te geloven in een schepping van 6 dagen van 24 uur.

Wat heeft dit alles te met het bedrijven van archITectuur? Nou, dat zit zo. Ik heb sterk de indruk dat IT-organisaties in Nederland massaal zo zijn georganiseerd alsof ze nog steeds geloven in het scheppingsverhaal van de digitale wereld. Er zijn programma's en projecten, die worden verantwoordelijk gehouden voor de creatie van telkens een stukje van de digitale wereld. Als dat eenmaal is gelukt, of tenminste enigszins is gelukt, dan wordt het resultaat 'overgedragen' aan 'beheer'. De voornaamste verantwoordelijkheid van 'beheer' is om er voor te zorgen dat de digitale wereld blijft zoals die door de scheppers is gecreëerd. Deze twee verantwoordelijkheden zijn meestal op afstand van elkaar georganiseerd – soms zelfs bij totaal verschillende organisaties belegd.

Naar mijn overtuiging is deze scheiding gebaseerd op een schijnwerkelijkheid. Namelijk de schijnwerkelijkheid dat evolutie in de digitale wereld niet bestaat, of dat je er in elk geval in je organisatie geen rekening mee hoeft te houden. Dat de zaken in de digitale wereld alleen gecontroleerd en gepland veranderen. En dat is nou naar mijn idee een tragisch voorbeeld van bedenkelijke

Flauwekul!

Wie een beetje oplet, die ziet de evolutie in de digitale wereld overal aan het werk. Systemen worden voortdurend aangepast aan wijzigende omstandigheden; gebruikers gaan de systemen in de loop van de tijd op een andere manier gebruiken en dan heb ik het nog niet het effect van de technologische infrastructuur, die voortdurend in ontwikkeling is. De digitale wereld wordt ook steeds groter: meer en meer systemen worden gekoppeld; meer en meer domeinen worden gedigitaliseerd.

Allerlei technologische ontwikkelingen van de laatste jaren vergroten de mogelijkheden van evolutie. Webapplicaties worden steeds minder in omvangrijke releases met lange intervallen uitgegeven, maar in plaats daarvan in korte cycli permanent verbeterd. Enterprise software is dankzij de inzet van business process en business rules engines geschikt gemaakt om at runtime aangepast te worden aan wijzigende behoeften en omstandigheden. En het concept van «Event Stream Processing» is zelfs gelanceerd met het idee dat het zich in combinatie met «Enterprise Decisioning» heel goed dynamisch aan wijzigende omstandigheden zou kunnen aanpassen. «Continuous Business Improvement» noemen ze dat bij IBM.

En toch, toch werken wij nog steeds met processen als DYA, TOGAF, Prince2, RUP en SCRUM om systemen te ontwikkelen en BiSL, ASL en ITIL om diezelfde systemen vervolgens te beheren. De verbinding tussen die gescheiden werelden is min of meer bewust zo beperkt mogelijk gemaakt. Er wordt gesproken in de metafoor van een “slagboom” of een “sluis” om aan te geven dat de verbinding meestal dicht is en alleen in bijzondere omstandigheden kan worden geopend – en dan nog slechts heel tijdelijk. Die scheiding is ook te merken aan de tools en technieken die worden ingezet om te helpen de processen uit te voeren – iets waarover ik al eens eerder heb geblogd.

In de rol van archITect ervaar je de effecten van die scheiding in twee digitale werelden. Het slechten van de muur tussen ontwikkeling en beheer is voor een archITect een uitdaging die vooral veel tijd en energie kost en voor de overkoepelende organisatie betrekkelijk weinig rendement oplevert. En dat heeft er alles mee te maken dat deze organisatie bewust of onbewust een conflict heeft ingebouwd door belangen te scheiden langs de lijn «vernieuwen» tegenover «in stand houden». Het valt betrekkelijk eenvoudig in te zien dat deze belangentegenstelling geen reflectie is van de belangen van de gebruikers waarvoor de digitale wereld is gecreëerd. Immers, die gebruikers willen vooral graag dat hun digitale wereld geleidelijk met hen meegroeit. Die gebruikers hebben vooral behoefte aan een permanente evolutie – iets waarvan we trouwens sinds het werk vanCharles Walcott vermoeden dat het gedurende lange periodes betrekkelijk langzaam verloopt en tijdens korte periodes plotseling heel snel kan verlopen. Herkenbaar?

Dus mijn revolutionaire archITectuuridee van vandaag is betrekkelijk simpel: laat je eens inspireren door het concept van een permanente digitale evolutie om archITectuur en archITectuurprocessen vorm te geven. Verfrissend!

Deze flauwekul ontzenuwt een actueel architectuurdebat op een pittige en soms zelfs controversiële manier. Het is de 8ste in een reeks flauwekul die op dit weblog gepubliceerd zal worden.