Ontraad de Architectuurraad

Common Sense

Werken onder Architectuur is werken vanuit een visie op de toekomst. Het start met het in kaart brengen van de huidige enterprise architectuur. Vervolgens wordt de architectuur voor de toekomst in beeld gebracht. Tenslotte wordt ieder ontwikkelingsplan – business zowel als IT – vanuit dat toekomstige enterprise architectuur perspectief beoordeeld. Als het past in de gewenste enterprise architectuur, of nog liever een bijdrage levert aan de gewenste enterprise architectuur, dan wordt een plan goedgekeurd, zo niet, dan moet het eerst bijgesteld worden voordat het de goedkeuring kan wegdragen. Zo simpel is dat (althans; in theorie).

Het belang van een goede enterprise architectuur is groot. Er zijn inmiddels tal van rapporten die aantonen dat bedrijven die architecture-savvy zijn, door de bank genomen veel beter presteren dan bedrijven die niet zo helder sturen op een gemeenschappelijke architectuur. Het feit dat er op een centrale plaats een overzicht wordt gecreëerd over de business- en de IT-dimensies in de enterprise blijkt een waardevolle asset. Het geeft bijvoorbeeld inzicht in de bestaande situatie en zet aan tot nadenken over mogelijke synergievoordelen. Keer op keer blijkt een rationalisatie van de enterprise architectuur – zeker als er gelijktijdig naar de business- en de IT-dimensies wordt gekeken – een verrassend grote bijdrage aan de vitaliteit en de slagkracht van een bedrijf te leveren. In een architecture-savvy organisatie wordt veel minder gediscussieerd voordat er een beslissing wordt genomen, is er veel meer draagvlak voor de genomen beslissingen en wordt er veel minder op eenmaal genomen beslissingen teruggekomen. Werken onder Architectuur en een gestroomlijnde besluitvorming gaan hand in hand.

Het spreekt vanzelf dat het ontwerpen van een enterprise architectuur op zichzelf onvoldoende is om ook daadwerkelijk in de goede richting te sturen. Er moet minstens ook een autoriteit gecreëerd worden die ergens in de besluitvormingsprocessen een – liefst doorslaggevende – stem krijgt. Een autoriteit die beleid kan vaststellen, die ontwikkelingsplannen vooraf moet goedkeuren, die ontwikkelingen die niet vooraf goedgekeurd zijn kan stopzetten en die zonodig vrijstellingen kan verlenen. Zo'n autoriteit moet bestaan uit de cruciale stakeholders in de enterprise. Zo'n autoriteit wordt doorgaans een Architecture Board of architectuurraad genoemd.

De Paradox

Volgens TOGAF is de

“Architecture Board is typically made responsible, and accountable, for achieving some or all of the following goals:

• Consistency between sub-architectures

• Identifying re-usable components

• Flexibility of enterprise architecture:

  • To meet changing business needs

  • To leverage new technologies

• Enforcement of Architecture Compliance

• Improving the maturity level of architecture discipline within the organization

• Ensuring that the discipline of architecture-based development is adopted

• Providing the basis for all decision-making with regard to changes to the architectures

• Supporting a visible escalation capability for out-of-bounds decisions”

Stuk voor stuk zeer nobele doelen. Toch is er een probleem. De “Architecture Board” wordt verantwoordelijk gesteld voor een bepaald soort belangen. In het architectuurjargon is zo'n board een stakeholder met heel specifieke concerns. De Architecture Board dient louter het belang van de Enterprise Architectuur.

Natuurlijk zijn er in de harde realiteit ook andere soorten belangen. Denk maar aan de belangen die georganiseerd zijn in de Project Portfolio Board, de Security Board of de Change Advisory Board, om er maar een paar te noemen. Het vervelende is dat elke Board de missie heeft om de ontwikkelingen in een bepaalde richting te sturen. Een richtingenstrijd ligt dan al snel op de loer.

Een beetje architect is gevoelig voor al die verschillende belangen; en probeert juist om oplossingen te bedenken die de belangentegenstellingen tussen de verschillende partijen kan overbruggen. Dat kan in de praktijk best betekenen dat er – in het belang van de bredere enterprise – concessies gedaan moeten worden aan de Enterprise Architectuur. En gegeven de missie van de Architecture Board is dat niet de meest geëigende plaats om zoiets geloofwaardig te kunnen doen.

Tegelijkertijd is het succes van de Enterprise Architectuur afhankelijk van het draagvlak binnen de enterprise als geheel. Vaak wordt gezegd dat een succesvolle Enterprise Architectuur business driven zou moeten zijn. Als je daarover nadenkt, dan moet je wel tot de conclusie komen dat de beslissingen over het gebruik en de ontwikkeling van de Enterprise Architectuur met álle relevante business belangen rekening moeten houden. Dus ook met rationele zaken als time-to-market, risico's en kosten; en zelfs misschien hier en daar wel met minder grijpbare zaken als reputaties, relaties en primatengedrag¹.

Dus, om te zorgen dat de enterprise architectuur als waardevol in plaats van als een last wordt ervaren, om te voorkomen dat een enterprise architecture board een single issue partij wordt en om te bevorderen dat de enterprise architectuur een business asset en geen IT bedenksel wordt, om zoveel mogelijk draagvlak voor de enterprise architectuur te verwerven, om al die redenen is het beter om een architecture board om te vormen tot, of op te laten gaan in een breder gericht bestuursorgaan. Een architecture-savvy bestuursorgaan, om precies te zijn. In het belang van een succesvolle enterprise architectuur moet je de specialistische architectuurraad ernstig ontraden. Is dat geen mooie paradox?

1Lees daar het boekwerkje “Help! Mijn baas is een aap” van Patrick van Veen maar eens op na.

In deze paradox wordt algemeen aanvaarde best practices ter discussie gesteld. Het is de 1^ste in een reeks 'uncommon sense' die op dit weblog gepubliceerd zal worden.